Een lied voor de maan

50'

Nationale Opera & Ballet
Opera Zuid
Theaterakademie August Everding Fundación Albéniz
La Monnaie/De Munt
Festival d’Aix-en-Provence
European Network Opera Academies 

Vera Fiselier, Ginette Puylaert, Francine Vis, Jan-Willem Schaafsma, Berend Eijkhout, Mirna Ackers, Erick Steven Rojas Toapanta, Piotr Lipowicz, Nadia ten Kate, Bart Folkers, Simon Velthuis, Nationaal Jeugdorkest o.l.v. Leonard Evers.

21 maart 2019, Online tijdens het Opera Forward Festival van Nationale Opera & Ballet.

Een lied voor de maan is gebaseerd op het gelijknamige boek van Toon Tellegen, een fabel over de kracht van muziek. Componiste Mathilde Wantenaar bewerkte het verhaal tot een heerlijke ‘my first opera’ voor jonge bezoekers en hun ouders: met innemende personages, oorstrelende melodieën en tal van humorvolle verwijzingen naar de muziekgeschiedenis, van operaklassiekers tot pop-hits. Een toegankelijke en gelaagde voorstelling die precies dat doet waar het verhaal over gaat: ontroeren via muziek.

De fantasievolle dierenverhalen van Toon Tellegen zijn geliefd jong en oud, in Nederland en ver daarbuiten. Tellegen schept een unieke fabelwereld, met wonderlijke situaties en eigenzinnige personages. Zijn verhalen prikkelen tot nadenken zonder moralistisch te worden. Bij Wantenaar raakte de vertelling Een lied voor de maan onmiddellijk een snaar: ‘Het verhaal sprak meteen tot mijn muzikale verbeelding. Er komen belangrijke thema’s aan bod, zoals eenzaamheid, identiteit, teleurstelling en vriendschap. Het is ook een stuk over de kracht van muziek en de mogelijkheid om contact met elkaar te maken.’

NRC: ‘Een lied voor de maan’ ademt in alles aanstekelijk plezier.

Een jaar later dan gepland ging Wantenaars familieopera ‘Een lied voor de maan’ alsnog in première tijdens het Opera Forward Festival – online. Het is een heerlijke voorstelling voor jong en oud.

„Daar achter je!” Je hoort de kinderen bijna roepen, wanneer de Mol recht in de camera vraagt of wij de Aardworm soms gezien hebben. Maar de zaal is leeg en wat we thuis naar het scherm roepen kan de Mol niet horen. Het is de enige keer dat het gemis van livepubliek echt opvalt bijfamilieopera Een lied voor de maan , die een jaar na de annulering wegens de corona-uitbraak alsnog in première ging tijdens het. Het is een heerlijke, goed gezongen en gespeelde, prachtig aangeklede voorstelling die je een volle zaal gunt – en vice versa.

De mol (innemend vertolkt door mezzo Vera Fiselier) componeert het lied uit de titel om de maan op te vrolijken: het moet daarboven eenzaam zijn, wat Wantenaar illustreert met een verrukkelijk koortje. Het dierenorkest voert het lied uit („Een doorwrocht gedrocht, maar wel mooi”, oordeelt de dirigerende sprinkhaan), maar de maan blijft sip. De krekel geeft ‘musicologisch compositorisch advies’: „De mol moet een kruis zijn.” Oftewel: het lied klonk te somber, verhoog een paar noten en je hebt majeur. De mol scheert langs een existentiële crisis (moet ze een kruis worden?), maar het werkt en de maan is haar innig dankbaar.

Het verhaal is vintage Toon Tellegen, grappig, licht wrang en onopdringerig wijs, met scherp getroffen karakters. Wantenaar treft de karakters ook scherp: de brallerige kikker met zijn eindeloze uithalen, de pedante sprinkhaan, de nuffige veldmuis die de ‘Koningin van de Nacht’ piept. Wantenaars muziek is helder en toegankelijk, maar nooit voorspelbaar, gekruid met een vleugje latin en een snufje Gershwin. In de repetitiescène heeft ze zich uitgeleefd in geestige citaten: Beethovens Vijfde met een weifelende dissonant, het riff van Roy Orbisons ‘Pretty woman’. Geen wonder dat de maan een lach laat zien: Een lied ademt in alles een aanstekelijk plezier.

Joep Stapel, NRC, 22 March 2021.

---

HET PAROOL: Klein 'voordeel': de kijker kan zappen.

Feesteditie of niet: de pandemie dwingt ook het vijfde Opera Forward Festival om volledig digitaal te gaan. Het programma is bomvol als vanouds, met zowel lichte als zwaardere stukken, ook van jonge makers.

De vijfde jaargang van het Opera Forward Festival had een feesteditie moeten worden, maar door de pandemie, die ook vorig jaar al roet in het eten gooide, werd alles anders dan anders. Dat wil zeggen: van de eerste tot en met de laatste seconde digitaal. Je moet het De Nationale Opera nageven dat ze alles uit de kast hebben gehaald om er een echt festival van te maken, met, zoals het hoort, een zo volgeladen programma dat het nauwelijks mogelijk was alles te bekijken en te beluisteren.

In een interview met de hoofddramaturg van DNO Luc Joosten zei Pierre Audi, de man die het Opera Forward Festival bedacht, dat een digitale versie van het festival weliswaar voordelen heeft ('je kunt zappen'), maar dat die toch op zijn best slechts een deel van de werkelijke ervaring kan bieden, namelijk 'de livegebeurtenis ondergaan van onversterkte stemmen die boven een orkest uit zingen'. "De echte ervaring is duizend keer sterker," zei Audi, "hoe sophisticated de digitale versie ook is."

Amen, zeg je dan.

Audi onderstreepte ook het belang van het OFF, dat 'jonge mensen en jonge makers naar de opera wil brengen, het publiek wil verbreden en wil laten zien dat opera een rijke kunstvorm is met het potentieel lang te kunnen overleven'.

Een van die jonge makers is de Amsterdamse componist Mathilde Wantenaar (27), die als muziekstudente voor het allereerste OFF samen met andere studenten een kameropera mocht schrijven om te proeven en te ervaren wat bij zo'n project allemaal komt kijken.

Toon Tellegen

Het resultaat, personar, was zo geslaagd dat ze spoedig daarna de opdracht kreeg voor het hoofdprogramma van het festival een opera te schrijven. Een familievoorstelling weliswaar, voor kinderen vanaf zes jaar, maar aangezien er vijf coproducenten bij betrokken zijn (naast DNO ook Opera Zuid, de Munt in Brussel, het Festival Aix-en-Provence en Escuela Superior de Música Reina Sofí­a in Madrid) is dit allesbehalve een kinderachtige aangelegenheid.

Het stuk, Een lied voor de maan, op een tekst van Toon Tellegen, werd gisteren gestreamd en trok ruim 12.000 bezoekers. Voor de enscenering tekende Béatrice Lauchaussée, die Wantenaar had ontmoet op een bijeenkomst van het European Network of Opera Academies.

Een lied voor de maan is een ontroerend verhaal over een melancholieke mol die een melodie voor de maan wil schrijven, omdat hij vermoedt dat die eenzaam is. Dat pakt aanvankelijk verkeerd uit, want de maan plengt een traan als hij het lied hoort. Maar door de mol in een kruis te veranderen (de toehoorder van zes wordt niet onderschat), wordt het lied vrolijk. De maan lacht, maar de mol blijft melancholiek en vraagt zich af of hij zelf ook vrolijk zou worden als hij in een kruis veranderde. Gelukkig krijgt hij troost van zijn vriend de aardworm.

Killer-aria

Wantenaars muziek is volledig tonaal, alsof Schönberg nooit heeft bestaan, en doorspekt met allusies, bijna-citaten en bewuste citaten. Op een lang melisme op het woord 'kruis' na is de tekst volledig syllabisch gezet. De beelden die Lauchaussée erbij bedacht, zijn lief en grappig. De kikker die in een teiltje water staat te hengelen, is onvergetelijk.

Erik Voermans, Het Parool, 22 maart 2021.